در این مقاله با معنا و مفهومی که در درون رنگ های مختلف نهفته است و همچنین تاثیراتی که رنگ‌ها از نظر روانشناسی روی انسان می‌گذارند آشنا می شویم.
رنگ‌ها می‌توانند بعنوان ابزار مهم ارتباطی، تاثیر ویژه‌ای بر سطح نیمه هوشیار بیننده بگذارند تا ارتباط بصری در کوتاه‌ترین زمان و با اثرگذاری بالایی رخ دهد.
طبق تحقیقات انجام شده در زمان رویارویی بیننده با یک محصول جدید، رنگ و ظواهر بصری (۹۳%) دیگر فاکتورها مانند بافت (۶%) و صدا و بو (۱%) در ذهن مصرف کننده باقی می‌ماند. حتی جالب است که بدانید ۸۵% از خریداران می گویند که رنگ یکی از دلایل اصلی آنها برای انتخاب و خریدن یک محصول است.
همچنین تحقیقات دیگری نشان داده است که رنگ میتواند شناسایی یک برند را بیشتر از ۸۰% افزایش دهد. این آمارها نشان از اهمیت بالای رنگ‌ها و تاثیرگذاری آنها بر روی مخاطبان دارد.
رنگ‌ها می‌توانند تفسیرهای گوناکونی از احساسات و حتی خاطرات را در افراد بیرون بکشد. تفسیرهای شخصی و روانشناختی از رنگ‌ها به فاکتورهای مختلفی مانند سن، ملیت، حرفه، علاقه، و اولویت های شخصی بستگی دارد. از این رو این توضیح نمی‌تواند به اندازه کافی در استفاده صحیح از رنگ، برای همه موثر باشد و شما باید به طور کامل درک دقیقی از اهدف و احساسات مخاطبان مورد نظر داشته باشید و به طور عاقلانه و به‌جا از رنگ‌ها در زمان طراحی استفاده کنید.
کاربرد روانشناسی رنگ
از نظر بعضی از افراد روانشناسی رنگ خیلی کاربرد ندارد و می‌توان برای هر چیزی هر رنگی را انتخاب کرد، اما به نظرم این رویکرد در اکثر موارد غلط است، بسیاری از رنگ‌ها انتقال حسی بسیار قدرمتمندی در افراد ایجاد می‌کنند. مطمئنا شما با انتخاب درست یک رنگ در جای درست خودش، می‌توانید بهترین تاثیری که مد نظر دارید را بگذارید.
هر زمان توانستید حس گرمای آتش را با رنگ آبی نشان دهید، آن موقع می‌توانید بگویید روانشناسی رنگ بی‌اهمیت و بدون کاربرد است!
روانشناسی رنگ در هر حوزه‌ای میتواند کاربرد داشته باشد، تفاوتی ندارد حوزه فعالیتی شما طراحی گرافیک و تبلیغات است یا معماری و دکوراسیون و یا هر حوزه‌ی دیگری، فقط کافیست تا حد زیادی با رنگ و روانشناسی رنگ آشنا باشید و از آن در جای درست استفاده کنید.
در ادامه این مقاله یک راهنمای اولیه برای روانشناسی رنگ در اختیار شما قرار داده شده است که میتواند به خوبی به شما در استفاده از رنگ‌ها کمک کند.
مفهوم و معانی متداول رنگ‌ها در نگاه کلی
از نظر روانشناسی رنگ‌های مختلف معانی و حس‌های مختلفی ایجاد می‌کنند به طور مختصر و مفید شامل موارد زیر می‌شوند:
- قرمز: اشتیاق و علاقه ، عشق ، عصبانیت
- نارنجی: انرژی ، شادی ، سرزندگی و حیات
- زرد: شادی، امید، فریب و حیله
- سبز: شروع دوباره، فراوانی، طبیعت
- آبی: آرامش، مسئولیت, دلتنگی
- بنفش: خلاقیت ، مجلل، ثروت و دارایی
- سیاه: راز، ظرافت و زیبایی، شیطان
- خاکستری: بد خلقی، سنتی و محافظه کاری ، رسمیت
- سفید: خلوص، پاکیزگی، پاکدامنی
- قهوه ای: طبیعت ، سرحالی ، قابلیت اطمینان
- قهوه ای سوخته: سنتی و محافظه کاری ، پرهزگاری ، خسته کننده و ملال آور
- کرم: آرامش بخش ، ظرافت و زیبایی ، خلوص و پاکی
رنگ‌ها از نظر ساختاری دارای به رنگ‌های اصلی و رفعی، رنگ‌های های گرم و سرد و غیره دسته‌بندی می‌شوند. در تقسیم‌بندی رنگ‌ها که مرتبط با موضوع روانشناسی رنگ است، رنگ‌ها به دو دسته‌ی رنگ‌های گرم و رنگ‌های سرد تقسیم‌بندی می‌شوند.
رنگ های گرم
رنگ های گرم شامل رنگ های قرمز، نارنجی، زرد و طیف های بین این سه رنگ میباشد. این سه رنگ , رنگ آتش، برگ‌های پاییزی و طلوع آفتاب هستند و عموما محرک، پر حرارت و داراب انرژی مثبت هستند.
رنگ‌های زرد و قرمز هر دو از رنگ های اصلی هستند و رنگ نارنجی در بین این دو قرار گرفته است و این یعنی رنگ های گرم , ذاتاً گرم هستند و از ترکیب یک رنگ سرد با یک رنگ گرم بدست نمی‌آیند. برای القای اشتیاق، شادی، حرارت و انرژی در طرح‌های خود از رنگ‌های گرم استفاده کنید.
قرمز (رنگ اصلی)
رنگ قرمز یک رنگ بسیار گرم است . با این رنگ آتش، پیروزی و میدان جنگ تداعی می شود. همچنین نشانه ی عشق و علاقه نیز هست . در تاریخ این رنگ هم بیانگر شیطان و هم نشانه ی خداوند عشق می باشد.
قرمز یک رنگ بسیار خوب برای به هیجان آوردن مردم و جلب توجه است. در حقیقت، تحقیقات شناختی اولین دو رنگی که در مغز پردازش می شوند قرمز و زرد هستند. قرمز می تواند برای ایجاد احساس فوریت استفاده شود و در واقع ضربان قلب بیننده را بالا می برد. رنگ قرمز می تواند تاثیرات جسمی زیادی روی افراد بگذارد، مثلا باعث بالا رفتن فشار خون و سرعت دم و باز دم می شود، همچنین سوخت و ساز بدن را نیز افزایش می دهد.
انتقالات مفهومی:
هیجان، مقاومت، حمله، شجاعت، سرعت، آرزو، دلیری، تصمیم، انگیزش، حرکت، هوس، شهوت، احساسات جنسی، خطر، سختی، عصبانیت، انعطاف ناپذیری.
زرد (رنگ اصلی)
رنگ زرد غالبا به عنوان انرژی بخش ترین رنگ های گرم به شمار می رود. این رنگ تداعی بخش شادابی و طلوع خورشید است . رنگ زرد همچنین نشان گر ترسویی، نامردی و حیله و تقلب نیز میباشد.
رنگ زرد روشن در طراحی می تواند احساس شادابی و خوشی را القا کند. رنگ های زرد ملایم تر معمولا به عنوان رنگ خنثی برای کوکان و بچه ها بکار می رود (به جای رنگ های آبی و صورتی). زردهای روشن حس شادابی را بیشتر از رنگ های زرد براق القا می کنند. زردهای تیره و زردهای طلایی نماد کهنگی و آنتیک بودن هستند و در طرح هایی بکار می روند که هدف استمرار و پایداری است.
انتقالات:
خلاقیت، گرمی، شادی، تشویق، نور خورشید، جوانی، خوش‌بینی، امید، محرک، توسعه، کنجکاوی، بازیگوشی، سرگرمی، انرژی، راحتی، صدای خنده، لحظات خوب.
نارنجی (رنگ فرعی)
رنگ نارنجی رنگ بسیار با طراوت و انرژی زایی است . این رنگ در حالات مات (mute) می تواند تداعی کننده ی کره زمین و فصل پاییز باشد. به دلیل همراه بودن آن با تغییرات فصل ها، رنگ نارنجی می تواند نشانه ی تغییر و حرکت باشد.
رنگ نارنجی خریداران را به طور ناگهانی جذب کرده و ایجاد یک فراخوان به حرکت می کند مانند خرید، فروش یا متعهد شدن. می تواند برای ایجاد حرکت و انرژی بدون اینکه بیننده مقاومت کند مورد استفاده قرار گیرد. می تواند یک وضعیت و رفتار جدید ایجاد کند.
این رنگ می تواند علامت سلامتی، سرزندگی و حیات باشد. در طراحی ها رنگ نارنجی بدون داشتن تاثیر پذیری زیاد رنگ قرمز می تواند باعث جلب توجه شود. این رنگ بیشتر دوستانه و جذاب است و کمتر هم چشم را می زند.
انتقالات:
جنبش، پرتوانی، حس دوستانه، دعوت، گرما، خلاقیت، حاصلخیزی، اشتیاق، بازیگوشی، شعله‌وری، لحظات‌خوش، ماجراجویی، رفتار و روش.
رنگ های سرد
رنگ های سرد عبارتند از سبز، آبی و بنفش و برخی از رنگ های گرم آرام تر هستند. آن ها رنگ آب، شب طبیعت و گاهی رنگ سکون و آرامش و تا حدی خاموش و محتاط هستند.
رنگ آبی در چرخه ی رنگ های سرد تنها رنگ اصلی است که این بدین معناست که سایر رنگ ها از ترکیب آبی با یک رنگ گرم ساخته شده اند. رنگ های سبز تا حدی دارای ویژگی های رنگ زرد هستند و رنگ بنفش تعدادی از خصوصیات رنگ قرمز را داراست. برای ایجاد حس آرامش و نمای حرفه ای در طرح های تان از رنگ های سرد استفاده کنید.
آبی (رنگ اصلی)
در زبان انگلیسی رنگ آبی اغلب با احساس دلتنگی همراه است. البته این رنگ در همه جا برای نشان دادن آرامش، ملایمت و مسئولیت بکار می رود. رنگ های آبی روشن نیروبخش، شادی آور و دوستانه هستند. آبی های تیره بیشتر قدرتمند، قابل اتکا و معتبر هستند. رنگ آبی رنگ صلح است و در بسیاری از فرهنگ ها و سنن به مذهب، دین و امور معنوی دلالت دارد برای مثال مریم مقدس همیشه با یک جامه ی بلند آبی رنگ نشان داده می شود.
مفهوم رنگ آبی بستگی به سایه و رنگ عینی دارد. در طراحی، سایه عینی و دقیق رنگ آبی که شما انتخاب می کنید به اینکه طرح های شما چطور دیده می شوند مناسبت دارد. رنگ های آبی روشن اغلب آرامش بخش و ساکن هستند. رنگ ها آبی براق انرژی بخش و تازه کننده هستند. رنگ های آبی تیره برای سایت ها یا طراحی هایی که در آن ها دوام و استحکام و پایایی اهمیت دارد بسیار مناسبند.
انتقالات:
اعتماد، راستگویی، وابستگی، خنکی، قابل اطمینان بودن، معتمد، دوستانه ، آرام، آسودگی، وقار، آب، جدیّت، قدرت، موفقیّت، حرفه‌ای بودن.
سبز
رنگ سبز رنگ واقع بینی، حقیقت و واقعیت است . این رنگ می تواند نمایانگر شروع تازه و رشد و نمو و پیشرفته باشد، همچنین دلالت بر بازسازی و وفور و فراوانی نیز دارد. رنگ سبز می تواند نشانه ی حسادت و کمبود تجربه و تحمل نیز باشد.
رنگ سبز بیشتر ویژگی های رنگ آبی را داراست، اما این رنگ آمیخته با حس پر انرژی بودن رنگ زرد است. رنگ زرد می تواند در طراحی ها تعادل و هماهنگی ایجاد کند. این رنگ تا حد زیادی پایدار و با ثبات است. رنگ سبز بیشتر مناسب طرح هایی مرتبط با سلامتی، امنیت و ثبات، نوسازی و طبیعت می باشد. حس انرژی بخشی و پویایی رنگ های سبزهای براق بیشتر است، در حالی که رنگ سبز زیتونی بیشتر نمایانگر طبیعت است. سبزهای تیره با ثبات ترند و نمایانگر وفور نعمت می باشند.
انتقالات:
طبیعت، صلح، پرورش، هارمونی، بازیافت، خوش‌شانسی، سخاوت، باروری، نگهداری، مردانگی، آرامش، رشد، فراوانی، شفا، زندگی، تعادل، جوان سازی، پایداری، تاثیر.
بنفش (رنگ فرعی)
رنگ بنفش معمولا نمایانگر تجملات و اشرافیت است. این رنگ از ترکیب رنگ های آبی و قرمز بوجود می آید و دارای ویژگی های هر دو رنگ می باشد. این رنگ با خلاقیت و تخیل نیز همراه است.
انتقالات:
سلطنتی، ثروت، شکوفایی، راز، احترام، خرد، حل مشکلات، نجابت، وقار، فراوانی، خلاقیت، تخیل، خوش گذرانی، بهار، داستان عاشقانه، روحانیت، عدالت، خیال پردازی، رویا، زنانه.
رنگ های خنثی و بی اثر
رنگ های خنثی در طراحی اغلب به عنوان پس زمینه ایفای نقش می کنند. آن ها معمولا با رنگ های روشن تر ترکیب می شوند. اما این رنگ ها را می توان به تنهایی هم در طراحی استفاده کرد و طرح های بسیار ماهرانه و پیچیده ای را بوجود آورد. مفهوم و احساس رنگ های خنثی بیشتر تحت تاثیر رنگ هایی است که در محیط اطراف آن ها قرار دارند.
سیاه
رنگ سیاه قدرتمندترین رنگ خنثی است . از جنبه ی مثبت این رنگ با احساس قدرت، ظرافت و زیبایی و رسمیت همراه است . از جنبه ی منفی، این رنگ حس شیطان، مرگ و رمز و راز را منتقل می کند. رنگ سیاه در بسیاری از کشورها رنگ عزا و سوگ است. این رنگ در بعضی از فرهنگ ها نشانه ی یاغیگری، شورش سرکشی و تمرد است ، همچنین نماد هالوین نیز می باشد.
رنگ سیاه معمولا در طراحی های هیجانی و ناراحت کننده بکار می رود. بسته به رنگی که با آن ترکیب می شود می تواند نمای مدرن یا سنتی ایجاد کند. به دلیل خنثی بودن این رنگ معمولا در طراحی ها از آن برای تایپوگرافی و سایر قسمت های کاربردی استفاده می شود. رنگ سیاه کمک می کند تا حس مرموز بودن را به آسانی در طرح ایجاد کرد.
انتقالات:
خوشگذرانی، قدرت، توانایی، بدی، هوشمندی، وقار، گمراه سازی، راز، مدرن، نازکی، براقی، رسمی، تحریف، محرمانه.
سفید
رنگ سفید در موقعیتی مقابل رنگ سیاه قرار دارد، اما مانند رنگ سیاه میتواند در کنار رنگ‌های دیگر به خوبی عمل کند . این رنگ با حس خلوص و پاکی، تمیزی و پاکدامنی همراه است . در کشورهای غربی عروسان در روز عروسی لباس سفید به تن می کنند. این رنگ همچنین نمایانگر کارخانه های تولید لوازم بهداشتی، پزشکان ، پرستاران و دندان پزشکان می باشد . رنگ سفید همراه با خوبی است و فرشته ها اکثرا با جامه ی بلند سفید رنگ نشان داده می شوند.
عموما رنگ سفید در طراحی‌ها یک پس زمینه‌ی بی‌اثر و خنثی است که به سایر رنگ های طرح اجازه می دهد تا بهتر ظهور پیدا کنند. این رنگ کمک می کند تا سادگی و تمیزی را انتقال دهیم. رنگ سفید در طراحی ها می تواند فصل زمستان و یا تابستان را به تصویر بکشد، البته بسته به سایر نقش و نگارها و رنگ های اطراف آن.
خاکستری
رنگ خاکستری یکی از رنگ های خنثی است و عموما در طیف رنگ ها در قسمت رنگ‌های سرد قرار می‌گیرد. گاهی این رنگ القا کننده‌ی حس بد خلقی، اخم و یا دلتنگی و افسردگی است. در بعضی از طراحی‌ها می توان از رنگ خاکستری روشن به جای رنگ سفید و از رنگ خاکستری تیره به جای رنگ سیاه استفاده کرد.
رنگ خاکستری عموما رنگ محافظه کاری و تشریفاتی و رسمی است، اما میتواند مدرن هم باشد. گاهی این رنگ به عنوان رنگ عزا و سوگواری بکار برده می‌شود. این رنگ معمولا در طراحی های صنفی و شرکتی که رسمیت در آن ها اهمیت دارد بکار برده می شود. رنگ های خاکستری خالص و یک دست سایه هایی از رنگ سیاه هستند. در بعضی از آنها نیز مخلوطی از رنگ های آبی یا قهوه‌ای دیده می‌شود. در طراحی‌ها پس زمینه های خاکستری متداول هستند.
انتقالات:
خنثی و بی‌اثر، میانه‌رو، مرگ، کمبود انرژی، رکود، خونسردی.
قهوه‌ای
رنگ قهوه‌ای معمولا القاگر زمین، چوب و سنگ است. این رنگ یک خنثی و گرم است . رنگ قهوه ای می تواند با قابلیت اعتماد و پایایی و استحکام ، ثبات و خودمانی بودن نیز همراه باشد، همچنین می توان آن را خسته کننده و ملال آور در نظر گرفت.
در طراحی‌ها از رنگ قهوه‌ای معمولا در پس‌زمینه استفاده می‌کنند . این رنگ را در بافت‌های چوبی و گاهی در بافت‌های سنگی نیز می توان دید . این رنگ کمک می کند تا حس گرما ، آرامش و خوشی به طرح اضافه شود . این رنگ در درجات تیره تر به جای رنگ سیاه هم در پس زمینه و هم در تایپوگرافی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
انتقالات مفهومی:
قدیمی، اصالت، لوکس، خنثی، میانه‌رو، چرکی، مالیات، کمبود انرژی، رکود، خونسردی.
قهوه ای روشن مایل به زرد و قهوه ای سوخته
رنگ قهوه‌ای روشن در طیف رنگ‌ها یک رنگ منحصر به فرد است چون بسته به رنگ‌هایی که در محیط اطراف آن قرار دارد هم میتواند سرد باشد و هم گرم . این رنگ گرمای رنگ قهوه‌ای و سردی رنگ سفید را داراست و گاهی مانند رنگ قهوه‌ای یک رنگ کسل کننده و ملالت آور است . این رنگ در بیشتر موارد یک رنگ محافظه کار و سنتی است و معمولا به عنوان رنگ پس زمینه بکار برده می شود. گاهی هم نماد پرهیزگاری و تقوا و پارسایی است.
رنگ قهوه‌ای روشن عموما در پس زمینه‌ها بکار می‌رود و معمولا در پس‌زمینه با یک بافت کاغذی دیده می‌شود. این رنگ ، ویژگی‌های رنگ‌های اطراف خود را می‌گیرد، یعنی زمانی که در کنار سایر رنگ‌ها بکار برده می‌شود به خودی خود تاثیری در نتیجه نهایی یک طرح ندارد.
رنگ کرم و عاجی
رنگ های عاجی و کرم رنگ‌های مصنوعی که اغلب با هم اشتباه گرفته می‌شوند اما این اشتباه قابل درک هست چون بسیار به هم نزدیک هستند و هر دو دارای گرمی رنگ قهوه‌ای و سردی رنگ سفید هستند. رنگ عاجی و رنگ کرم رنگ‌های آرام و ساکنی هستند که بیشتر حس ظرافت، زیبایی و آرامش را القا می‌کنند. در کل رنگ عاجی و کرم رنگ‌های آرامش بخش هستند.
وقتی این رنگ با یک رنگ خاکی مثل قهوه‌ای ترکیب شود میتواند کیفیت رنگ خاکی را بالا ببرد. می‌توان از این رنگ برای روشن‌کردن رنگ‌های تیره نیز استفاده کرد. گاهی نیز در کنار برخی رنگ‌ها مثل طیف‌های خاصی از قهوه‌ای، میتواند حس قدیمی بودن و کهنگی را القا کنند.
